کد مطلب:29873 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:104
به لحاظ تاریخی، كند و كاو در خاستگاه غلو و زمینه های درونْ دینی و برونْ دینی آن، چگونگی شكل گیری و روند آن، و نیز پیامدها و آثار آن، از جمله پژوهش های برجای مانده اند؛ همچنین به لحاظ معرفتی، شناخت شخصیّت و گرایش های فكری و مكتبی و مواضع دینی غالیان (بویژه چهره های برجسته و بلندآوازه آنان)، چرایی گرایش به غلو، درك غالیان از مفاهیم دینی، گونه های پرداختن آنان به قرآن و تفسیر آیات الهی، و... در خور پژوهش هایی گسترده اند. اكنون و در این مجال اندك، از میان بحث های مختلفِ لازم درباره غالیان، به روان شناسی آنان می پردازیم و در پاسخیابی این سؤال كه:«چرا گروهی از مدّعیانِ پیروی از امام علی علیه السلام و اهل بیت علیهم السلام، به انحراف "غلو" دچار آمدند؟» اندكی تأمّل می كنیم. این پژوهش، افزون بر این كه به لحاظ تاریخی، در جریان شناسی اندیشه هایِ گونه گون حوزه تفكّر شیعی مهم است، به گونه ای هشدار برای پیشگیری از شكل گیری اندیشه های غلوآمیز و دچار شدن طبقه اندیشه مند جامعه به این بیماری خطرناك و نیز تأكیدی بر اعتدال در باورها و اندیشه هاست. پیش تر، در ضمن تحلیلی كه درباره روان شناسی خوارج و ریشه یابی تندروی های آنان و بازشناسی زمینه های افراط آنان در اندیشه و عمل داشتیم، به این نتیجه دست یافتیم كه افراطیگری و تندروی آنان - كه در روایات به «تعمُّق در دین» توصیف شده است - از یك سو در جهل و از سوی دیگر در دنیاگرایی و فریفته شدن در جذبه ها و كشش های دنیوی، ریشه داشته است.[1]. اكنون، تأكید می كنیم كه افراط در «دوست داشتنِ اولیای دین» نیز به واقع، یكی از شاخه های «تعمّق (تندروی) دینی» است. چنین است كه در ریشه یابی جریان غلو و روان شناسی غالیان، جهلِ آنان از یك سو و دنیاگرایی و اسیر شدن آنان در هوس های زودگذر از سوی دیگر، چهره می نماید. سیاستبازان حاكم و دشمنان اهل بیت علیهم السلام نیز با توطئه ای پیچیده و حركتی خزنده و نامرئی، از این فضا بهره می جستند و برای بی اعتبار كردن مكتب اهل بیت علیهم السلام، كوچك شمردنِ آموزه های ارجمند آنان، و ناهنجار جلوه دادن چهره پیروان راستین آنان در میان مردم، تلاش می كردند. هشدارهای امامان علیهم السلام و احادیث روایت شده از اهل بیت علیهم السلام نشان می دهند كه دشمنان اهل بیت، بیشترین نقش را در جریان غلو و یا دست كم در نشر اندیشه هایی كه غالیان به آنها معتقد بودند، ایفا كرده اند و در پی آنها، جهلْ مداران و هواپرستان و دنیاگرایان - كه به واقع، زمینه ساز ساخت و پرداخت و نشر آن گونه اندیشه ها بوده اند -.
غلو و جریان غالیان، از جهات متعدّدی قابل بحث و شایان توجّه است: